BIP Facebook - dołącz do nas!

Lutowiska

Grudzień

09

imieniny:

Anety
Leokadii
Wiesława

Miejscowości /

Dwernik

Mapa historyczna wsi Dwernik
Mapa historyczna

W dolinie potoku Dwerniczek spływającego spod połonin do Sanu od pięciu wieków istnieje wieś Dwernik. Nazwę rzeczki i miejscowości językoznawcy wywodzą od ruskiego słowa dweri (drzwi) co oznaczać ma miejsce położone u wylotu doliny.

W dokumentach pierwsza informacja o tej osadzie pojawia się w 1533 r. Ówczesny właściciel tego terenu Piotr Kmita sprzedał kniaźstwo w Dwerniku braciom Ternowskim herbu Sas. Na Dwerniku osiadł na stałe młodszy z nich Łukasz, który od nowej siedziby przybrał nazwisko Dwernicki. Od niego wywodzi się rodzina szlachecka Dwernickic heru Sas - Tarnawa, która dała Rzeczpospolitej wielu wybitnych żołnierzy i obywateli. Z tego rodu pochodził gen. Józef Dwernicki, jeden z najlepszych dowódców w dziejach polskiej wojskowości.

Pod rządami tychże kniaziów dwerniccy gazdowie zagospodarowali całą dolinę powyżej Dwernika, a także prawy brzeg Sanu, na którym powstał przysiółek Dwerniczek. W 1580 r. klucz ten przeszedł w ręce Stadnickich, następnie zaś litewskiej rodziny Kiszków. W magnackich latyfundiach bar dziej oddalone dobra wypuszczane były w dzierżawę. Nie sprzyjało to dobre mu zarządzaniu. Posesorzy podpisywali kilkuletni kontrakt i w tym czasie próbowali osiągnąć jak największe korzyści ze szkodą dla właściciela i pod danych. Tak też się stało i w przypadku Dwernika. Zapewne z tej przyczyny wielu mieszkańców opuściło wieś i osiadało m.in. w Ustrzykach Górnych i Wołosatem.

Mimo swych wad system taki utrzymał się aż do końca XVIII w. Dwernik był centrum rozległego klucza dóbr należących kolejno do Stadnickich, Ossolińskich, następnie zaś Mniszchów.
Na początku XIX w. objął wieś hr. Ankwicz, następnie Maria hr. Potocka, również ona nie osiadła tu na stałe, ale zarządzała wsią poprzez dzierżawców. Jednym z nich był Adam Koniecki, który w 1846 r. sformował tu mały oddział powstańczy walczący przeciw Austriakom.

W 1847 r. dobra Dwernik nabył Leopold Walter. Pod jego rządami mają tek zaczął się rozwijać. Powstały nowe budynki dworskie i gospodarcze. Wraz z synem Gustawem był jednym z pionierów przemysłu naftowego w Bieszczadach. W Dwerniku eksploatowano ropę w szybach kopanych, powstała tu też niewielka rafineria.
W 1895 r. tutejszy majątek zakupił Ludwik Baidwin Ramułt wybitny architekt i zasłużony działacz społeczny. Nowy właściciel bardzo zaangażował się w rozwój majątku. Na lewym brzegu Dwerniczka powstał duży tartak parowy.
Unowocześniono również gospodarstwo dworskie zakładając m.in. nowoczesną mleczarnię. Podczas I wojny światowej spalony został dwór, tartak jak i część zabudowy wiejskiej. W okresie międzywojennym tylko częściowo zniszczenia te zostały usunięte.

W 1939 r. Dwernik został przedzielony granicą biegnącą rzeką San. Lewobrzeżna część znalazła się pod okupacją niemiecką, Dwerniczek zaś w strefie sowieckiej. W 1944 r. w ten sam sposób wytyczona została granica polsko- radziecka. W maju 1946 r. wysiedlona została do ZSRR ukraińska ludność Dwernika, zaś zabudowania wsi zostały spalone. W 1951 r. w granice Polski ponownie włączono Dwerniczek, co również wiązało się w wysiedleniem mieszkańców. Na terenie Dwernika powstała osada leśna, zaś w latach sześć dziesiątych rozpoczęto zakładanie gospodarstw rolnych.

Z dawnego Dwernika do czasów współczesnych zachował się tylko je den budynek (dawna siedziba Straży Granicznej) znajdujący się na prawym brzegu Sanu. Z innych śladów przeszłości na dawnym obszarze dworskim widoczne są pozostałości młyna, w którym pracowała turbina wodna i była elektryczność, resztki parku oraz fundamenty tartaku parowego.

Świadectwem po dawnej wsi są fundamenty cerkwi p.w. Michała Archanioła zbudowana w 1785 r. oraz cmentarz wiejski z kilkunastoma nagrobkami. Nikłe ślady zachowały się również po leżącym powyżej świątyni popostwie i młynie wodnym rodziny Dżulów.

Kalendarz

p Grudzień 2024 n
P W Ś C P S N
            1
2 3 4 5 6 7 8
9 10 11 12 13 14 15
16 17 18 19 20 21 22
23 24 25 26 27 28 29
30 31